ÇOCUKLARDA TUVALET EĞİTİMİ
Birçok anne, baba çocuğunun tuvalet eğitimine ne zaman başlamaları gerektiği konusunda kararsız kalırlar. Oysa çocuğun tuvalet terbiyesine başlamak için belirli bir yaş yoktur.
Çocukların büyük çoğunluğu 18 - 30 aylıkken tuvalet terbiyesine başlamak için gerekli becerileri kazanırken bazı çocuklar ise 4 yaşına kadar bu beceriyi kazanamazlar. Genellikle kız çocukları erkek çocuklarından daha önce mesane ve barsak kaslarını kontrol etmeyi öğrenirler. ( Kızlarda genellikle 2,5 yaş civarında, erkeklerde ise 3 yaş civarında) Önemli olan çocuğunuz tuvalet terbiyesi için hazır olmadan bu terbiyeyi vermek için acele edip baskı kurmamaktır. Çocuk hasta ise, kabızlık problemi yada yaşamında önemli bir değişiklik varsa ,anne kendisini gergin , sinirli hissediyorsa yeterli zaman ayıramayacağını düşünüyorsa tuvalet eğitimine başlamak için uygun zaman beklenmelidir.
• Çocuğunuz bazı basit isteklerinizi yerine getirebiliyor mu?
• Gün boyunca bezi en az iki saat kuru kalabiliyor mu?
• Kısa bir uykudan sonra bezi kuru kalabiliyor mu?
• Bağırsak faaliyetleri düzenli ve daha önceden tahmin edilebiliyor mu? ( Bazı çocuklar günde 2 -3 kez, bazıları ise 2-3 günde bir kez kaka yaparlar. Burada önemli olan bu aralıkların düzenli olarak tekrarlanması ve daha önceden tahmin edilebilir düzeye gelmesidir.)
• Kendi başına tuvalete gidiyor mu? Tek başına pantolonunu indirip kaldırabiliyor mu?
• Bezi ıslandığında rahatsız oluyor mu?
• Lazımlık veya oturağına ilgi gösteriyor mu?
• İç çamaşırı giymek istiyor mu? Yukarıda sayılan maddelerin büyük çoğunluğuna evet yanıtını verebiliyorsanız çocuğunuz tuvalet eğitimine hazır demektir. Aksi halde birçok güçlükle karşılaşabilirsiniz.
ANA BABALARA ÖĞÜTLER:
Plan Yapın: Çocuğunuza tuvalet eğitimine başlamadan önce iyi bir plan yapmalısınız. Eğitimene zaman ve nasıl başlayacaksınız? Herhangi bir direnmeyle karşılaştığınızda veya olası kazalarda tutumunuz ne olmalı gibi şeyleri planlamalısınız. Bunun için çevrenizdeki tecrübeli kişilerden veya profesyonel kişilerden fikirlerini alabilir, doktorunuza danışabilirsiniz. Fakat hiçbir zaman unutmayın: Çocuğunuzu en iyi siz tanıyorsunuz. Çocuğunuzu övgülerinizle ödüllendirin:
Eğitiminizin başından sonuna dek çocuğunuzun sizden gelecek olumlu ve olumsuz tepkileri gözleyeceğini unutmayın. Onu hayal kırıklığına uğratmamalısınız. Eğitiminde ileriye gittiği her adımda ve her yeni denemede çok iyi yaptığını ve onunla gurur duyduğunuzu ona söyleyin. Ancak unutmayın ki övgüleriniz çok abartılı olursa çocuk tekrar altına kaçırmaya, huysuz ve sinirli olmaya başlayabilir. Arada sırada kazalar olabileceğini kabul edin: Tuvalet eğitiminiz tamamlanana dek her çocuk gerek gündüz, gerek gece kazara altına kaçırabilir. Bu gibi hallerde çocuğunuza sinirlenmeyin ve kızmayın. İdrarını tutması ve rektumunu kapatması için gereken kas gelişimi birden olmaz. Çocuğun bunu öğrenmesi zaman alacaktır. Herhangi bir kaza olduğunda altını sakinlikle temizleyin, bir dahaki seferlerde tuvalete yapmaya devam edecektir.
ADIM ADIM TUVALET EĞİTİMİ
1. Gevşeyin. Tuvalet eğitiminde sakin ve rahat yaklaşım en iyi davranış biçimidir.
2. Tuvalette ne yapacağını çocuğunuza gösterin. Çocuklar büyüklerini tuvalette görünce onları taklit etmeye başlarlar.
3. Tuvaletle ilgili ailenizin kullandığı sözcükleri çocuğunuza öğretin ki tüm aile bireyleri çocuğun kullanacağı sözcüğü duyduğunda tuvaleti olduğunu anlayabilsin. Bu arada bu yaştaki çocukların her şeyi çekinmeden her yerde yüksek sesle herkese duyurabildiğini unutmayın.
4. Çocuğunuza tuvaletini yapmadan önce oluşan yüzde kızarma, çömelme, ıkınma gibi belirtilerin tuvaletinin geldiğini işaret ettiğini öğretin.
5. Çocuğunuza bir lazımlık- oturak satın alın. Oturarak tuvalet yapması daha kolaydır.
6. Çocuğunuza tuvalet kullanımı hakkında kitaplar okuyun, hikaye veya masallar anlatın.
7. Çocuğunuza tuvalette kolay indirilip kaldırılabilen giysiler giydirin.
8. Çocuğunuz tuvalete gitmek istediğinde ona yardımcı olun, yanında kalın eline tuvalette otururken oyalanabileceği resimli kitaplar vs. verin ve oturağına tuvaletini yapmasa bile birkaç dakika oturmasını sağlayın.
9. 4 - 5 dakikadan sonra çocuğunuzun tuvaletten kalkmasına yardımcı olun. Eğer bu süre içerisinde tuvaletini yapabildiyse aşırıya kaçmamak kaydı ile onu övün ve ödüllendirin. Eğer tuvaletini yapamadıysa bir daha ki sefere yapabileceğini söyleyin.
10. Tuvaletini yaptıktan sonra çocuğunuzu dikkatle silin. Kız çocuklarında silinme işleminin enfeksiyon kapmayı engelleyebilmek amacıyla önden arkaya doğru yapılması gerektiğini unutmayın. Tuvaletten sonra ellerin dikkatlice yıkanması gerektiğini siz de örnek olarak çocuğunuza öğretin.
11. Çocuk tuvaletini yaptığında kakasında veya çişinden nefret etmesine neden olabilecek(ay ne pis koktu vb. sözler söylenmemeli.
12. Çocuğun tuvalet eğitimindeki başarısı veya başarısızlığı hiçbir zaman zekasıyla eş değer tutulmamalı.
13. Çocuğa kakasının veya çişinin nereye gideceği anlatılmalı, bezine kakasını yaptığı zaman, oturağa oturtularak bezi çocuğun gözü önünde oturağa boşaltılmalıdır. Oturağı tuvalete döktükten sonra sifon çocuğa çektirilip “güle güle” gibi kelimelerle kakasının gidişini görmesi sağlanmalıdır. Korkuyorsa kesinlikle zorlanmamalıdır.
14. Çocuğun özellikle uyku saatinden hemen önce ve dinlenme saatinde tuvalete gitmesi ve bu davranışı belirli sıklıklarda tekrarlanması sağlanmalıdır.
15. Çocuklara tuvaletten çıkarken su dökmesi ellerini sabunla yıkamayı öğretmek tuvalet eğitiminin bir parçasıdır.Bu nedenle üzerinde önemle durulmalıdır.
*Çok katı ve titiz, aşırı disipliner uygulamalar çocukların anneye öfke duyarak ve kendi özgüvenini kaybederek tuvalet alışkanlığını engeller. Aynı zaman da sürekli bez bağlamak ve çocuğa yaşına uygun davranmamak (bebeksi davranışları desteklemek) da tuvalet alışkanlığının gecikmesine neden olabilir. Aynı zamanda bedensel ve genetik etkileri de unutmamak gerekir.
KURUCU MÜDÜR
PSİKOLOG TÜLAY TURAN
